Wat is mantelzorg?

Mantelzorg is hulp aan een zorgbehoevende door iemand uit de directe omgeving van die persoon. Als mantelzorger bied je langdurig en onbetaald hulp aan een chronisch zieke, een persoon met een beperking, of een hulpbehoevende persoon uit je omgeving. Dat kan je partner, je ouder of je kind zijn. Maar je kunt ook mantelzorger zijn van een familielid, een vriend of een kennis.

Verzorg je een familielid of vriend die tijdelijk of permanent hulpbehoevend is, bijvoorbeeld door een fysieke of verstandelijke beperking of door een psychische aandoening? Dan heb je onder bepaalde voorwaarden recht op een financiële tegemoetkoming. Misschien heb je ook recht op (tijdelijk) verlof.

1. Zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden van de Vlaamse Sociale bescherming

Mensen die veel verzorging nodig hebben kunnen van de Vlaamse Zorgverzekering een maandelijkse toelage krijgen voor het betalen van de niet-medische zorg (waaronder mantelzorg) wanneer ze in hun thuismilieu verblijven. De vaste toelage, 130 euro per maand, wordt uitbetaald door de zorgkas en is niet belastbaar.

Er zijn twee soorten zorgbudgetten voor zwaar zorgbehoevenden:

- Mantel- en thuiszorg: voor mensen die thuis wonen en hulp krijgen van familie, vrienden of professionele hulp, óf die verblijven in een service flat of assistentiewoning

- Residentiële zorg: voor inwoners van een erkend woonzorgcentrum, rust- en verzorgingstehuis of psychiatrisch verzorgingstehuis.

Soms krijgt de zorgbehoevende het zorgbudget automatisch, maar vaak moet je een ingevuld aanvraagformulier indienen bij je zorgkas om het bedrag te kunnen ontvangen.

De zorgkas beslist binnen de 90 dagen of de aanvraag wordt goedgekeurd. Bij mantel- en thuiszorg geldt de goedkeuring voor minstens zes maand, bij residentiële zorg geldt die voor onbepaalde duur. Wordt de aanvraag afgekeurd, dan kan je die beslissing aanvechten bij het Agentschap voor Vlaamse Sociale Bescherming.

2. Gemeentelijke mantelzorgpremies

Naast het zorgbudget geven veel steden en gemeenten ook een gemeentelijke mantelzorgpremie.

- Een gemeentelijke mantelzorgpremie is een bedrag dat maandelijks of jaarlijks wordt toegekend aan een mantelzorger. De voorwaarden om een premie te krijgen, verschillen van gemeente tot gemeente.

- De gemeentelijke mantelzorgpremie wordt toegekend aan de zorgbehoevende of aan de mantelzorger. Het is het gemeentebestuur die kiest aan wie welk bedrag wordt gegeven en wanneer dit gebeurt.

- In tegenstelling tot het zorgbudget, dat alleen mag besteed worden aan de niet-medische kosten van de zorgbehoevende persoon, mag de gemeentelijke mantelzorgpremie vrij besteed worden.

- Niet elke gemeente heeft een mantelzorgpremie. Om te weten of zo'n mantelzorgpremie in jouw gemeente bestaat, kan je contact opnemen met het gemeentebestuur of het OCMW. Ook je ziekenfonds kan je informeren of zo'n premie in jouw gemeente bestaat en of je er recht op hebt.

3. Andere maatregelen

Thematisch verlof: verlof voor mantelzorg

Ben je werknemer of ambtenaar? Om voor een zieke, oudere, of mindervalide te zorgen kan je jouw beroepsloopbaan gedurende een bepaalde periode volledig of gedeeltelijk onderbreken.

Het dient niet noodzakelijk te gaan om een familielid, maar je moet wel erkend zijn als mantelzorger van de persoon voor wie je dit verlof wil opnemen. Daarvoor moet je een erkenningsaanvraag indienen bij je ziekenfonds. Die erkenning blijft nadien één jaar geldig, maar kan verlengd worden.

Bij het thematisch verlof voor mantelzorg is geen bijkomende aanmoedigingspremie van de overheid voorzien.

Thematisch verlof: Verlof voor medische bijstand

Als je voor een zwaar ziek familielid wilt zorgen, kan je ‘verlof voor medische bijstand’ nemen. Dit verlof is een recht, je werkgever kan het je dus niet weigeren. Bovendien ben je vanaf de aanvraag tot drie maanden na afloop van het verlof beschermd tegen ontslag. Tijdens het verlof voor medische bijstand ontvang je van de RVA een vervangingsinkomen. Bovendien heb je mogelijk ook recht op een Vlaamse aanmoedigingspremie, als je in de privésector of socialprofitsector werkt.

Je kan je verlof voor medische bijstand opnemen in periodes van 1 tot 3 maanden.

- Als je helemaal niet werkt, kan je in totaal maximaal 12 maanden verlof krijgen.

- Als je halftijds of 4/5 werkt, kan je in totaal maximaal 24 maanden verlof krijgen.

- Als je alleenstaand bent en moet zorgen voor een kind (jonger dan 16) die in het ziekenhuis is opgenomen, wordt die maximumperiode verdubbeld en kan je het verlof ook per week opnemen.

Wie voltijds of halftijds in de privésector werkt of in de gemeente- en provinciale besturen en de diensten die ervan afhangen (OCMW, openbare ziekenhuizen of rusthuizen die afhangen van een OCMW enz.), kan je ook verlof voor medische bijstand voor kortere periodes aanvragen. In dat geval heb je geen recht op een aanmoedigingspremie.

Loopbaanonderbreking: Palliatief verlof

Als werknemer uit de privé- of openbare sector heb je recht op een vol- of deeltijdse loopbaanonderbreking voor het verlenen van bijstand op medisch, administratief, sociaal en psychologisch vlak aan een ongeneeslijk zieke of terminale persoon. De patiënt hoeft geen familielid te zijn.

Je hebt recht op één maand loopbaanonderbreking, waarbij je totaal niet werkt, halftijds werkt of 4/5. De werkgever kan dit niet weigeren. Deze periode kan met één maand verlengd worden. Je kan je palliatief verlof wel verlengen met een gewone loopbaanonderbreking.

Je krijgt tijdens je palliatief verlof een maandelijkse uitkering. Deze uitkering kan onder bepaalde voorwaarden aangevuld worden met een Vlaamse Aanmoedigingspremie.

In de privésector mag palliatief verlof niet worden verward met tijdskrediet voor het motief ”palliatieve zorgen verlenen”.

Aanmoedigingspremie

Wanneer je een verlof voor medische bijstand, tijdskrediet (privésector) of loopbaanonderbreking (openbare sector) neemt, krijg je meestal een onderbrekingsuitkering van de RVA. In sommige gevallen vult de Vlaamse Overheid deze uitkering aan met een aanmoedigingspremie.

Palliatief forfait

Palliatieve patiënten die thuis verzorgd worden, hebben recht op een palliatief forfait om tegemoet te komen in de kosten voor medicatie, verzorgings- en hulpmiddelen die vereist zijn. Deze premie is een forfaitair bedrag (663,49 euro) en kan twee keer aangevraagd worden, via de huisarts.

Als mantelzorger kan je voor algemeen advies en informatie terecht bij een vereniging voor gebruikers en mantelzorgers.

Alle mogelijke aanvragen voor de Vlaamse Zorgkas vind je HIER.

Bronnen:
https://www.mantelzorgers.be
https://www.zorg-en-gezondheid.be
https://www.vlaanderen.be
https://www.vlaamsezorgkas.be